Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Αθέατα τεκμήρια

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου παρουσιάζει την ψηφιακή δράση ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ, με επιλεγμένα και σχολιασμένα εκθέματα των συλλογών του που δεν έχουν γίνει γνωστά στο κοινό και άγνωστες στιγμές από την ανασκαφή, συντήρηση και ανάδειξή τους.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ
Έκθεση
Ψηφιακή Έκθεση - Αθέατα τεκμήρια

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου παρουσιάζει την ψηφιακή δράση ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ, με επιλεγμένα και σχολιασμένα εκθέματα των συλλογών του που δεν έχουν γίνει γνωστά στο κοινό και άγνωστες στιγμές από την ανασκαφή, συντήρηση και ανάδειξή τους.

Στην έκθεση περιλαμβάνονται φυτικά απολιθώματα, ζωϊκά απολιθώματα, ιχνοαπολιθώματα, ορυκτά και πετρώματα που αποτελούν τεκμήρια της εξέλιξης της ζωής τα τελευταία 20 εκατομμύρια χρόνια καθώς και της γεωιστορικής εξέλιξης της περιοχής που διαμόρφωσε το σημερινό ανάγλυφο της Λέσβου.  

Εκθεσιακές ΕΝΟΤΗΤΕΣ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 1 – ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΕΝΔΡΟ ΜΕ ΑΚΕΡΑΙΟ ΡΙΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 1 – ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΕΝΔΡΟ ΜΕ ΑΚΕΡΑΙΟ ΡΙΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Απολιθωμένος κορμός υποτροπικού καρποφόρου δένδρου ηλικίας 18 εκατομμυρίων ετών από το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου. Πρόκειται για μοναδικό στο είδος του μουσειακό έκθεμα καθώς διατηρεί ακέραιο το ριζικό σύστημα του δένδρου.

Το εύρημα αποκαλύφθηκε το 2015 κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών κατά μήκος του οδικού άξονα Καλονής – Σιγρίου.

Βρέθηκε σε κακή κατάσταση λόγω της μακρόχρονης καταπόνησής του, που οφείλεται τόσο στη θέση του σε πολύ μικρό βάθος από τη σημερινή επιφάνεια του εδάφους όσο και στην έντονη τεκτονική δραστηριότητα στην περιοχή.

Αποσπάσθηκε με χρήση ειδικού νάρθηκα και συντηρήθηκε για σχεδόν 4 χρόνια στα εργαστήρια του Μουσείου με υπομονή, επιμονή και πολλές ώρες δουλειάς.

Παραδίδεται σήμερα στο κοινό μετά την ολοκλήρωση των σωστικών επεμβάσεων καθαρισμού, συντήρησης, συγκόλλησης, ανασύστασης και αποκατάστασης.

Κατά μήκος του Οδικού Άξονα Καλλονής – Σιγρίου, που διασχίζει την περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους στη Δυτική Λέσβο, μεγάλος αριθμός απολιθωμένων κορμών, μεταξύ των οποίων και γιγάντιοι απολιθωμένοι κορμοί, έχουν αποκαλυφθεί, συντηρηθεί και διατηρηθεί στη φυσική τους θέση κατά την διάρκεια σωστικών ανασκαφών. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη παλαιοντολογική ανασκαφή στην Ελλάδα.

Με την εφαρμογή πρωτότυπης μεθοδολογίας και αυστηρών κανόνων συντήρησης χιλιάδες απολιθωμένα τμήματα δένδρων, κλαδίσκοι και φύλλα αποκαλύφθηκαν, συντηρήθηκαν, μεταφέρθηκαν και αποτελούν πλέον τμήμα των συλλογών του Μουσείου.

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 2 – ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΩΝ

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 2 – ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΩΝ

Παρουσιάζουμε μέσω διαδικτύου αθέατες για το ευρύ κοινό πλευρές της λειτουργίας του Μουσείου, και ειδικότερα δράσεις προστασίας και τεχνικές ανάδειξης απολιθωμάτων στη Λέσβο – Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO.

Η Λέσβος διαθέτει πλούσια γεωποικιλότητα και διεθνούς αξίας γεωλογικά μνημεία. Τα παλαιοντολογικά ευρήματα βρίσκονται συνήθως σε ιδιαίτερα συνεκτικούς ιζηματογενείς σχηματισμούς που απαιτούν την εφαρμογή εξειδικευμένων τεχνικών από τους έμπειρους συντηρητές του Μουσείου, για την ανάκτηση των οστών και των δοντιών των ζώων που έζησαν στη Λέσβο πριν από εκατομμύρια χρόνια. Ακολουθεί η μελέτη και η τεκμηρίωση των ευρημάτων από τους ερευνητές του Μουσείου.

Ανακαλύπτουμε την ιστορία του πλανήτη μας, παίρνουμε δύναμη και αισιοδοξία για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και να ξανασυναντηθούμε σύντομα από κοντά!
#MuseumFromHome #petrifiedforestlesvos #geoconservation #staysafe #geoheritage #25years

https://www.youtube.com/watch?v=HDI5Me3funA

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 3 – ΟΙ ΑΛΙΓΑΤΟΡΕΣ ΤΗΣ ΛΙΩΤΑΣ

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 3 – ΟΙ ΑΛΙΓΑΤΟΡΕΣ ΤΗΣ ΛΙΩΤΑΣ

Δόντια αλιγάτορα που έζησε στην περιοχή των Λαψάρνων στη Δυτική Λέσβο πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια.

Οι Διπλοκυνόδοντες ήταν σχετικά μικρόσωμοι αλιγάτορες με μήκος περίπου 2 μέτρα και οστέινα λέπια που καλύπτουν εξωτερικά το λαιμό, την πλάτη, την κοιλιά και την ουρά τους.

Ζούσε στη λίμνη του Γαβαθά και τρέφονταν από μικρά υδρόβια ζώα, ψάρια, καρκινοειδή και μαλάκια.

Τα κωνικά μυτερά δόντια τους είναι εξειδικευμένα για να συλλαμβάνουν και να θανατώνουν τη λεία τους. Αποτελούσαν τους δεινότερους κυνηγούς στην υποτροπική λίμνη.

Τα δόντια, οστά και οστέινα λέπια βρέθηκαν την περίοδο 2007-2008 στα πλαίσια συστηματικής έρευνας για τον προσδιορισμό των ζώων που έζησαν στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους και προσδιορίστηκαν από την Δρ. Κατερίνα Βασιλειάδου, Παλαιοντολόγο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.

Πρόκειται για ιδιαίτερα σπάνια ευρήματα καθώς αποτελούν μόλις τη δεύτερη αναφορά παρουσίας της τάξης των κροκοδείλιων στην Ελλάδα και τη μοναδική για την περίοδο του Κάτω Μειόκαινου.

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 4 – ΟΙ ΦΤΕΡΕΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 4 – ΟΙ ΦΤΕΡΕΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ

Φύλλα σπάνιας φτέρης που έζησε στην περιοχή της Δυτικής Λέσβου πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια. Βρέθηκε στο Πάρκο της Πλάκας, νότια του οικισμού του Σιγρίου, και αποτελεί μέλος μιας οικογένειας πρωτόγονων φυτών. Η παρουσία  πτερυδόφυτου και συγκεκριμένα της σπάνιας φτέρης που ονομάζεται  Προνέφριο (Pronephriun striacum) αποτελεί ιδιαίτερα σπάνιο εύρημα.

Το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου περιλαμβάνει μια ιδιαίτερα μεγάλη ποικιλία φυτών, που  ανήκουν στην πλειοψηφία τους στα κωνοφόρα και τα ανθοφόρα φυτά.

Τα Πτεριδόφυτα εμφανίστηκαν πριν από 360 περίπου εκατομμύρια χρόνια και

κυριάρχησαν στην επιφάνεια της γης  την περίοδο του Λιθανθρακοφόρου.

Σταδιακά περιορίσθηκε η εξάπλωσή τους καθώς κυριάρχησαν τα περισσότερο αναπτυγμένα φυτά, τα κωνοφόρα και τα ανθοφόρα.

Τα Πτεριδόφυτα έχουν ρίζες, βλαστό και φύλλα, αλλά δε σχηματίζουν άνθη και, φυσικά, ούτε καρπούς και σπέρματα. Αναπαράγονται με σπόρια που σχηματίζονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων.

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 5 – ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΤΕΡΜΙΤΩΝ  ΣΤΟ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 5 – ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΤΕΡΜΙΤΩΝ  ΣΤΟ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ

Απολιθωμένος κορμός κωνοφόρου δένδρου με έντονα χρώματα και καλή διατήρηση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του ξύλου, ηλικίας 18,5 εκατομμυρίων ετών από το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου. Στο εσωτερικό του κορμού διακρίνονται  εντυπωσιακά βιοδηλωτικά ίχνη ξηλοφάγων εντόμων.

Στο συγκεκριμένο έκθεμα διακρίνονται οι σήραγγες στο εσωτερικό του ξύλου, οι οποίες διατηρήθηκαν ως κενοί χώροι κατά τη διαδικασία της απολίθωσης, η οποία μετέτρεψε το ξύλο του κορμού σε οπάλιο.

Πρόκειται για σπάνιο μουσειακό έκθεμα, το οποίο τεκμηριώνει την παρουσία εντόμων στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους, καθώς διατηρεί στο εσωτερικό του απολιθωμένου ξύλου  χαρακτηριστικά ίχνη από ξυλοφάγα έντομα (τερμίτες ξύλου). Τα ξυλοφάγα έντομα προσβάλουν το δένδρο προκαλώντας οπές, οι οποίες καταλήγουν σε σήραγγες στο εσωτερικό του ξύλου. Aπό το είδος προσβολής  στο ξύλο αναγνωρίζουμε  τους τερμίτες.

Λευκού χρώματος δευτερογενή φλεβίδια χαλαζία διατρέχουν τη μάζα του κορμού και αποτελούν μάρτυρες της συνέχισης της ηφαιστειακής δραστηριότητας στην περιοχή με τη διαδικασία απολίθωσης του δένδρου.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 6 – ΚΑΝΕΛΟΔΕΝΔΡΑ ΚΑΙ ΔΑΦΝΙΔΕΣ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 6 – ΚΑΝΕΛΟΔΕΝΔΡΑ ΚΑΙ ΔΑΦΝΙΔΕΣ

Στο υποτροπικό απολιθωμένο δάσος της Λέσβου ευδοκιμούσε μεγάλος αριθμός από κανελόδενδρα και δαφνίδες, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα των ανασκαφών. Σε πολλές απολιθωματοφόρες θέσεις στη Δυτική Λέσβο, μέσα σε ορίζοντες ηφαιστειακής τέφρας, έχει βρεθεί μεγάλος αριθμός απολιθωμένων κορμών και αποτυπωμάτων φύλλων της οικογένειας των δαφνιδών ή λαουριδών (Lauraceae).

Οι δαφνίδες είναι, συνήθως, θάμνοι ή μικρά δένδρα. Τα φύλλα τους είναι λογχοειδή, με μικρό μίσχο. Συχνά, στις ίδιες θέσεις συναντώνται φύλλα κανελλόδενδρου (Cinnamomum polymorphum).

Σε μια από τις πλουσιότερες απολιθωματοφόρες θέσεις στη Δυτική Λέσβο έχει αποκαλυφθεί μεγάλος αριθμός μεμονωμένων κλαδίσκων και κορμών δαφνίδων και κανελόδενδρων.

Οι κλαδίσκοι έσπασαν από την εκτόνωση των αερίων κατά τη διάρκεια της ηφαιστειακής έκρηξης. Ανάλογες ηφαιστειακές εκρήξεις  δημιουργούνε κατακλυσμιαίες πυροκλαστικές ροές που κινούνται με ταχύτητες εκατοντάδων χιλιομέτρων την ώρα.  Τα πυροκλαστικά υλικά κινήθηκαν πάνω στις πλαγιές του ηφαιστειακού κώνου με κατεύθυνση  προς τα δυτικά παρασύροντας τη βλάστηση. Οι κορμοί και τα κλαδιά των δένδρων διατάχθηκαν και στη συνέχεια παρασύρθηκαν από ένα ρεύμα λάσπης και στάχτης.

Από την προσεκτική ανάδειξη των ευρημάτων αποκαλύπτεται μεγάλος αριθμός  εντυπωσιακών κλαδίσκων. Η διάταξη τους στο χώρο παρέχει πληροφορίες για τη διαδικασία της ηφαιστειακής έκρηξης και την  απολίθωση.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 7 – ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΑ ΠΕΥΚΟΥ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 7 – ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΑ ΠΕΥΚΟΥ

Κουκουνάρα Πεύκης μέσα σε στρώμα ηφαιστειακής στάχτης από την περιοχή του Σιγρίου.  Διακρίνονται λεπτομέρειες της εσωτερικής δομής του καρπού που έχει διατηρηθεί με εντυπωσιακό τρόπο μέσα στα ηφαιστειακά υλικά που δημιούργησαν οι ηφαιστειακές εκρήξεις στη Λέσβο πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια.

Οι καρποί των δένδρων αποτελούν σπάνια ευρήματα στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Οι κουκουνάρες των κωνοφόρων είναι τα πιο γνωστά ευρήματα καρπών.

Οι απολιθωμένοι κορμοί δένδρων της οικογένειας των πευκίδων  είναι από τα καλύτερα διατηρημένα εκθέματα. Στην οικογένεια αυτή ανήκουν χαρακτηριστικά είδη πευκίδων και και πρωτοπευκίδων (πρωτόγονων μορφών πεύκης).

Εμφανίσεις πευκίδων και πρωτοπευκίδων (πρωτόγονων μορφών πεύκης) δημιουργούν  μικρές συστάδες στα επισκέψιμα πάρκα του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 8 – ΣΑΥΡΕΣ ΚΑΙ ΦΙΔΙΑ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 8 – ΣΑΥΡΕΣ ΚΑΙ ΦΙΔΙΑ

Γνάθοι και σπόνδυλοι φιδιών και τμήματα σιαγώνας από σαύρες βρέθηκαν στα λιμναία ιζήματα της περιοχής των Λαψάρνων στη Δυτική Λέσβο. Τα ευρήματα  δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την ερπετοπανίδα της Λέσβου πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια.

Τα ευρήματα προσδιορίστηκαν από την Δρ. Κατερίνα Βασιλειάδου, Παλαιοντολόγο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου.

Αξιοποιώντας τα ευρήματα των ερπετών καθώς και τα πολλά ακόμη ευρήματα από τα ζώα και τα φυτά της περιοχής μπορούμε να αναπαραστήσουμε το οικοσύστημα  της υποτροπικής λίμνης του Γαβαθά την περίοδο του Μειοκαίνου.

Γύρω από τη λίμνη μικρά και μεγάλα ερπετά ζώα έρπουν στο έδαφος και στα δέντρα αποζητώντας τη λεία τους.

Με τη βοήθεια της όσφρησής τους, φίδια διαφόρων ειδών ψάχνουν για έντομα, μικρά αμφίβια ή και θηλαστικά, πουλιά ή αβγά για να τραφούν. Οι φολίδες που καλύπτουν το σώμα τους λαμπιρίζουν κάτω στο δυνατό φως.

Τα ζωηρά πράσινα χρώματα διαφόρων ειδών σαυρών προσφέρουν καμουφλάζ μέσα στην πυκνή βλάστηση. Όταν όμως κάποιος θηρευτής είναι κοντά, μια σαύρα θυσιάζει την ουρά της, η οποία έχει πιο έντονο χρώμα ώστε να τραβάει την προσοχή. Τη στιγμή που ο θηρευτής ορμάει στην ουρά, η σαύρα την κόβει. Η ουρά συνεχίζει να κουνιέται ξεγελώντας τον θηρευτή και δίνοντας χρόνο στη σαύρα να απομακρυνθεί. Μέσα σε λίγους μήνες, νέα ουρά έχει σχηματιστεί για να λειτουργήσει ως αντιπερισπασμός στην επόμενη δύσκολη στιγμή.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 9 – ΠΡΑΣΙΟΣ ΧΑΛΑΖΙΑΣ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 9 – ΠΡΑΣΙΟΣ ΧΑΛΑΖΙΑΣ

Εντυπωσιακοί κρύσταλλοι πρασίου.
Πρόκειται για πρασινωπή μορφή χαλαζία, σπάνιου στη φύση που προέρχεται  από την Σέριφο.
Ο χαλαζίας είναι από τα περισσότερο διαδεδομένα ορυκτά στη φύση και σε υγρή μορφή συμμετέχει στην αντικατάσταση του οργανικού υλικού του ξύλου και στην απολίθωση του. Ο χαλαζίας εμφανίζει ποικιλία μορφών στη φύση ορισμένες από τις οποίες είναι ιδιαίτερα σπάνιες και αποτελούν ημιπολίτιμους λίθους, όπως η ορεία κρύσταλλος, ο αμέθυστος, ο καπνίας, ο κιτρίνης, ο πράσιος, ο ροζ χαλαζίας.

Ο πράσιος πήρε το όνομα του από την Ελληνική λέξη «πράσο». Ανήκει στα τεκτοπυριτικά ορυκτά (ομάδα SiO2). Εξαιρετικά δείγματα όπως το συγκεκριμένο ορυκτό βρίσκονται σε μουσεία όλου του κόσμου! Ο πράσιος  είναι από της πιο σπάνιες ποικιλίες του χαλαζία και από τις πιο πολύτιμες και απαντάται στην Σέριφο.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 10 – ΓΕΩΜΟΡΦΗ “ΤΑΦΟΝΙ”

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 10 – ΓΕΩΜΟΡΦΗ “ΤΑΦΟΝΙ”

Χαρακτηριστική μορφή κυψελοειδούς αποσάθρωσης ογκόλιθου ανδεσίτη. Η ονομασία Ταφόνι».  προέρχεται από την Κορσική και σημαίνει παράθυρο.

Ιδιαίτερα πλούσια σε γεωμορφές ταφόνι είναι η περιοχή της Δυτικής Λέσβου όπου οι δομές «ταφόνι» σχηματίζονται σε ανδεσιτική σύσταση σφαιροειδείς όγκους. Η κυψελοειδής αποσάθρωση δημιουργεί μορφή σφαιροειδών ή κυλινδρικών κοιλοτήτων με ποικίλες διαστάσεις και πολύ λεπτά τοιχώματα, που εξελίσσονται στη μάζα του πετρώματος με τελικό στάδιο την πλήρη καταστροφή του.  Ο σχηματισμός τους οφείλεται στη μηχανική και χημική διαβρωτική δράση των διαλυμένων σε θαλασσινό νερό αλάτων, αλλά και στην διαφοροποίηση της συνεκτικότητας του συνδετικού υλικού που παρεμβάλλονται μεταξύ των κρυστάλλων του ηφαιστειακού πετρώματος, στη ποικιλία διαπερατότητας, καθώς και στην εναλλαγή της υγρής και ξηρής περιόδου στην επιφάνεια των σφαιροειδών όγκων.

Οι σφαιροειδείς κοιλότητες δημιουργούνται όταν το νερό που περιέχει διαλυμένα άλατα καλύπτει την επιφάνεια του πετρώματος και διεισδύει σε μικρορωγμές και ασυνέχειες.  Όταν αργότερα το νερό εξατμίζεται τα διαλυμένα άλατα κρυσταλλώνονται και διογκώνονται. Οι κρύσταλλοι των αλάτων ασκούν τάσεις στους κρυστάλλους των ορυκτών, διευρύνουν τις ρωγμές και τους αποκολλούν από τη γενική μάζα του πετρώματος, δημιουργώντας την έναρξη της κοιλότητας, η οποία στη συνέχεια συνεχώς διευρύνεται.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 11 – ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΚΩΝΟΦΟΡΟ ΔΕΝΔΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 11 – ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΚΩΝΟΦΟΡΟ ΔΕΝΔΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ

Τμήμα απολιθωμένου κορμού κωνοφόρου δένδρου από την Ανταρκτική. Το απολίθωμα δωρήθηκε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου από τον κ. Γεώργιο Καζαντζή, ο Λέσβιο που σήμερα ζεί στην Αυστραλία.

Το εύρημα αποκαλύφθηκε από τον Dr Howard Brady το 1979 στην περιοχή Mt Brooke των Βουνών Quartermain, στην Vicroria Land, στο μεγάλο πλατό της Ανταρκτικής.

Το απολίθωμα βρέθηκε σε καλή κατάσταση και διατηρεί μοναδικά χαρακτηριστικά τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής δομής του ξύλου.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σπάνιο εύρημα καθώς αποδεικνύει την ύπαρξη ενός πλούσιου δάσους στην Ανταρκτική κατά τη διάρκεια του Περμίου, πριν 265 εκατομμύρια έτη περίπου ενώ παράλληλα συμβάλει στον προσδιορισμό των παλαιο-κλιματικών συνθηκών που επικρατούσαν στην Ανταρκτική την συγκεκριμένη περίοδο.

Η εύρεση του συγκεκριμένου απολιθώματος αποτελεί άλλη μια απόδειξη της μετακίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών της γης καθώς αποδεικνύει ότι η Ανταρκτική, η οποία σήμερα καλύπτεται πλήρως από πάγους, κατά τη διάρκεια του Περμίου βρισκόταν σε βορειότερο γεωγραφικό πλάτος και  την επιφάνεια της κάλυπτε ένα πλούσιο δάσος κωνοφόρων δένδρων.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 12 – ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΩΝ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 12 – ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΩΝ

Εντυπωσιακοί φυλλοφόροι ορίζοντες και φύλλα από τις νέες απολιθωματοφόρες θέσεις στο Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για το μοναδικό στο είδος του δασικό οικοσύστημα.

Μεγάλος αριθμός απολιθωμένων φύλλων βρέθηκαν κατά τη διάρκεια των σωστικών εργασιών ανασκαφής που πραγματοποιούνται κατά μήκος του νέου οδικού άξονα Καλλονής – Σιγρίου. Τα ιδιαίτερα ευαίσθητα απολιθώματα, αποτελούν μοναδικά τεκμήρια της φυσικής μας κληρονομιάς.

Εξαιτίας της μεγάλης επιστημονικής τους αξίας αλλά της ευαισθησίας τους στις εξωτερικές συνθήκες, μεταφέρθηκαν με προσοχή για λόγους προστασίας από το χώρο της ανασκαφής στα εργαστήρια του Μουσείου όπου και ξεκίνησε η διαδικασία του καθαρισμού και της συντήρησής τους.

Η τέχνη και επιστήμη της συντήρησης των φυτικών απολιθωμάτων του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου αναδεικνύει τον πλούτο της χλωρίδας του Απολιθωμένου Δάσους ενώ παράλληλα αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική προστασία και διατήρηση τους.

Η συντήρηση των απολιθωμένων φύλλων πραγματοποιείται από ειδική ομάδα συντηρητών και τεχνικών συντήρησης με στόχο τη διατήρηση των απολιθωμάτων, την επιβράδυνση των διαδικασιών φθοράς και σε ορισμένες περιπτώσεις την αποκατάσταση της μορφής των απολιθωμάτων, ώστε να παρουσιαστούν στη συνέχεια στο κοινό.

Τα εντυπωσιακά αυτά αλλά και ταυτόχρονα εξαιρετικά σπάνια και εύθραυστα απολιθώματα φύλλων, μετά από προσεκτικό καθαρισμό και συντήρησή τους, μας αποκαλύπτουν τα μυστικά του περιβάλλοντος, του χώρου και του κλίματος της περιοχής που ζούσαν πριν από 18 περίπου εκατομμύρια χρόνια.

Ας ανακαλύπτουμε τον πλούτο της χλωρίδας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου αλλά και τα μυστικά της συντήρησης και ανάδειξής τους!

https://www.youtube.com/watch?v=DpI38JXD7uA

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 13 – ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΣΤΗ ΛΑΣΠΗ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 13 – ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΣΤΗ ΛΑΣΠΗ

Ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα κλαδιών και κλαδίσκων αποκαλύπτεται από την συστηματική και προσεκτική εργασία ανασκαφής και συντήρησης των μοναδικών τεκμηρίων που φέρνει στο φώς η συστηματική ανασκαφή στο απολιθωμένο δάσος Λέσβου.

Σαν  ράβδοι από πολύτιμο μέταλλο, ακτινοβολούν καθώς αποκαλύπτονται από το στρώμα της λεπτόκοκκης ηφαιστειακής στάχτης που τους περιβάλει.

Μετά από μια μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη που κατέστρεψε το δάσος,  τα κλαδιά καρποφόρων και κωνοφόρων δένδρων έγιναν παρανάλωμα μιας γιγάντιας λασποροής που τα παρέσυρε και τα εγκλώβισε σε στενές κοιλάδες όπου παρέμειναν και σκεπάστηκαν από τα υλικά νεώτερων ηφαιστειακών εκρήξεων που ακολούθησαν.

Σήμερα στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους αποκαλύπτονται πλούσιοι ορίζοντες απολιθωμάτων γεμάτοι από τα εντυπωσιακά κλαδιά, φύλλα, καρπούς, ρίζες και δένδρα.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 14 – TA BATΡAXIA THΣ ΛΙΜΝΗΣ ΤΟΥ ΓΑΒΑΘΑ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 14 – TA BATΡAXIA THΣ ΛΙΜΝΗΣ ΤΟΥ ΓΑΒΑΘΑ

Τμήματα γνάθων από διάφορα είδη βατράχων βρέθηκαν στα ιζήματα της λίμνης του Γαβαθά. Τα ευρήματα προσδιορίστηκαν από την Δρ. Κατερίνα Βασιλειάδου, Παλαιοντολόγο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.

Η παρουσία διαφόρων ειδών αμφιβίων ζώων γύρω και μέσα στα νερά της υποτροπικής λίμνης ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένη στην Λίμνη του Γαβαθά πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια.

Τα ευρήματα  δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τα αμφίβια  της Λέσβου πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια.

Αξιοποιώντας τα ευρήματα των αμφιβίων  καθώς και τα πολλά ακόμη ευρήματα από τα ζώα και τα φυτά της περιοχής μπορούμε να αναπαραστήσουμε το οικοσύστημα  της υποτροπικής λίμνης του Γαβαθά την περίοδο του Μειοκαίνου.

Κατά τη διάρκεια των υγρών ζεστών βραδιών τα κοάσματα διαφόρων ειδών βατράχων αντηχούσαν στην περιοχή. Με τις μακριές τους γλώσσες παγίδευαν έντομα για να τραφούν. Τα ενήλικα άτομα ζουν κυρίως στο έδαφος γύρω από τη λίμνη. Ωστόσο, τα έμβρυα καθώς και τα νεαρά άτομα (γυρίνοι) ζουν μέσα στα νερά της υποτροπικής λίμνης μέχρι να φτάσουν στο στάδιο της μεταμόρφωσής τους σε ενήλικα άτομα.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 15 – ΚΛΑΔΙ ΒΑΛΑΝΙΔΙΑΣ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 15 – ΚΛΑΔΙ ΒΑΛΑΝΙΔΙΑΣ

Ένα κλαδί βαλανιδιάς απελευθερώθηκε μέσα από στρώμα ηφαιστειακών  πυροκλαστικών υλικών στα οποία  διατηρήθηκε για περισσότερα από 18 εκατομμύρια χρόνια. Από την προσεκτική ανάδειξη των ευρημάτων αποκαλύπτεται μεγάλος αριθμός  εντυπωσιακών κλαδίσκων. Η διάταξη τους στο χώρο παρέχει πληροφορίες για την διαδικασία της ηφαιστειακής έκρηξης και την  απολίθωση.

Στο υποτροπικό απολιθωμένο δάσος της Λέσβου ευδοκιμούσε μεγάλος αριθμός δένδρων  που ανήκουν στην οικογένεια των φηγίδων (Fagaceae) και βρέθηκαν κατά την διάρκεια σωστικών ανασκαφών στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους στο Σίγρι.

Διάφορα είδη βαλανιδιάς, καστανιάς και οξιάς  έχουν διατηρηθεί μέσα σε ορίζοντες ηφαιστειακής τέφρας, έχουν προσδιορισθεί σε απολιθωματοφόρες θέσεις του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.

Σε πολλές απολιθωματοφόρες θέσεις έχει βρεθεί μεγάλος αριθμός απολιθωμένων κορμών και αποτυπωμάτων φύλλων της οικογένειας των φυγίδων (Fagaceae) μαζί με αντίστοιχα απολιθώματα της οικογένειας των  δαφνιδών ή λαουριδών (Lauraceae).

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 16 – ΓΕΩΔΕΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΙΟΥ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 16 – ΓΕΩΔΕΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΙΟΥ

Εντυπωσιακό γεώδες χαλκηδόνιου από τη θέση Ακρόχειρας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Η αρχική κοιλότητα σχηματίστηκε σε ηφαιστειακά πετρώματα και τα τοιχώματα της καλύφθηκαν μεταγενέστερα εσωτερικά από πομφολυγοειδείς επιφλοιώσεις και βοτρυοειδή συσσωματώματα χαλκηδόνιου.

Ο χαλκηδόνιος είναι μορφή του χαλαζία και συχνά παρατηρείται σε ηφαιστειακές περιοχές να γεμίζει κοιλότητες, ρωγμές και διακλάσεις σε ηφαιστειακά πετρώματα. Ο χαλκηδόνιος έχει σκληρότητα 7, είναι μικροκρυσταλλικό ορυκτό με κρυστάλλους ημιδιαφανείς έως αδιαφανείς. Έχει λάμψη υαλώδη και το χρώμα του είναι κίτρινο έως λευκοκίτρινο.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 17 – KOΡΜΟΣ ΒΑΛΑΝΙΔΙΑΣ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 17 – KOΡΜΟΣ ΒΑΛΑΝΙΔΙΑΣ

Εγκάρσια τομή απολιθωμένου κορμού βαλανιδιάς με εξαιρετική διατήρηση των χαρακτηριστικών του ξύλου.

Κατά τη διαδικασία της απολίθωσης το κορμός απέκτησε εντυπωσιακά χρώματα από  οξείδια  μεταλλικών στοιχείων που χρωμάτισαν τον χαλκιδόνιο,  το ορυκτό του πυριτίου που αντικατέστησε το ξύλο.

Ο κορμός προέρχεται από την περιοχή του Πάρκου του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου στη θέση Μπαλή Αλώνια.

Διακρίνονται οι χαρακτηριστικές εντεριώνιες ακτίνες που ξεκινούν από το κέντρο του κορμού και αναπτύσσονται προς την περιφέρεια Διακρίνονται επίσης  οι αυξητικοί δακτύλιοι στο εσωτερικό του κορμού.

Ο κορμός εμφανίζεται πεπλατυσμένος λόγω της πίεσης που δέχθηκε όταν σκεπάσθηκε από στρώματα ηφαιστειακής στάχτης και πυροκλαστικών υλικών από τις ηφαιστειακές εκρήξεις που προκάλεσαν την απολίθωση του πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 18 – ΛΕΠΤΕΣ ΤΟΜΕΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΞΥΛΟΥ ΣΕΚΟΙΑΣ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 18 – ΛΕΠΤΕΣ ΤΟΜΕΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΞΥΛΟΥ ΣΕΚΟΙΑΣ

Διαδοχικές λεπτές τομές απολιθωμένου ξύλου σεκόιας [εγκάρσια (αριστερά), εφαπτομένη (δεξιά)]. Η μελέτη των λεπτοτομών στο μικροσκόπιο επιτρέπει τη μελέτη και την ταυτοποίηση των απολιθωμένων ειδών. Η μελέτη βασίζεται στη σύγκριση των χαρακτηριστικών του απολιθωμένου ξύλου με αντίστοιχες τομές ξύλου σύγχρονων δένδρων. Από τη συγκριτική μελέτη προκύπτει ο προσδιορισμός του γένους και του είδους του απολιθωμένου φυτού. Οι λεπτοτομες οδήγησαν στον προσδιορισμό του απολιθωμένου κορμού προγονικής μορφής σεκόιας (Taxodioxylon albertense).

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 19 – ΓΙΓΑΝΤΙΟΣ ΤΡΙΛΟΒΙΤΗΣ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 19 – ΓΙΓΑΝΤΙΟΣ ΤΡΙΛΟΒΙΤΗΣ

Εντυπωσιακό απολίθωμα γιγάντιου τριλοβίτη του είδους Ogyginus forteyi ηλικίας 465 εκατομμύρια ετών (Ορδοβίσια Περίοδος), από την θέση Canelas στη περιοχή Arouca Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO, στη Πορτογαλία.
Η έναρξη του Φανεροζωικού Μεγα-αιώνα συνοδεύθηκε από μια έκρηξη της ανάπτυξης του έμβιου κόσμου στη θάλασσα, την ξηρά και τον αέρα. Την Περίοδο του Καμβρίου (542-488 εκατομμύρια έτη), κυριάρχησαν στις θάλασσες της Γης οι Τριλοβίτες, οι πρώτοι γνωστοί ζωικοί οργανισμοί (θαλάσσια αρθρόποδα) χωρίς εσωτερικό σκελετό, αλλά με σκληρό εξωτερικό περίβλημα, με μεγέθη από 1 χιλιοστό μέχρι τα 70 εκατοστά. Ήταν πολύ διαδεδομένοι και απολιθώματά τους έχουν βρεθεί σε όλες τις ηπείρους, ενώ εξαφανίστηκαν στο τέλος του Παλαιοζωικού Αιώνα (251 εκατομμύρια έτη).

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 20 – ΔΟΝΤΙΑ ΜΥΟΞΟΥ (ΜΙΚΡΟΘΗΛΑΣΤΙΚΟΥ)

ΑΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 20 – ΔΟΝΤΙΑ ΜΥΟΞΟΥ (ΜΙΚΡΟΘΗΛΑΣΤΙΚΟΥ)

Μασητικά δόντια της αριστερής άνω και κάτω ημιγνάθου μυωξού, μικρού θηλαστικού που έζησε στην περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους.
Βρέθηκαν στα λιμναία ιζήματα της περιοχής των Λαψάρνων στη Δυτική Λέσβο. Τα ευρήματα δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την ερπετοπανίδα της Λέσβου πριν από 18,5 εκατομμύρια χρόνια.
Τα ευρήματα προσδιορίστηκαν από την Δρ. Κατερίνα Βασιλειάδου, Παλαιοντολόγο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.
Από την έρευνα και μελέτη των απολιθωμάτων προκύπτει ότι Λέσβο έζησε την περίοδο του Κάτω Μειοκαίνου ένα είδος μυωξού, το είδος Glirulus diremptus, συγγενικό του σημερινού γιαπωνέζικου μυωξού. Ηταν μικρόσωμος και τρεφόταν με φρούτα, καρπούς, αυγά και μικρά έντομα.
Όπως και ο σημερινός μακρινός συγγενής του, ήταν μοναχικός και νυχτόβιος. Τα οστά των άκρων του έχουν τέτοια μορφολογία ώστε μπορεί να σκαρφαλώνει και να τρέχει ακόμη και ανάποδα επάνω στα κλαδιά.

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 21 – ΛΕΙΑΣΜΕΝΗ ΤΟΜΗ ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ

AΘΕΑΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 21 – ΛΕΙΑΣΜΕΝΗ ΤΟΜΗ ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ

Λεισμένη τομή σε τμήμα απολιθωμένου κορμού καρποφόρου δένδρου. Διακρίνονται οι αυξητικοί δακτύλιοι και χαρακτηριστικά στοιχεία της δομής του ξύλου. Οι διαστάσεις του εκθέματος επιτρέπουν τον προσδιορισμό της διαμέτρου του κορμού που υπολογίζεται ότι έφτανε στα 150 εκατοστά.

Τα εντυπωσιακά χρώματα οφείλονται σε οξείδια σιδήρου, χαλκού και άλλων μεταλλικών στοιχειών που χρωμάτισαν τον χαλκηδόνιο, το ορυκτό του πυριτίου, το οποίο αντικατέστησε τα μόρια του ξύλου.

Μεγάλη ποικιλία καρποφόρων φυτών συμμετείχε στη σύνθεση του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου. Τα περισσότερα προσδιορίζουν το χαρακτήρα της χλωρίδας ως υποτροπική.

Ιδιαίτερης ομορφιάς και επιστημονικής αξίας είναι, τα τμήματα απολιθωμένων κορμών των καρποφόρων φυτών, που έχουν διατηρηθεί και προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για τις κλιματικές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή του Βόρειου Αιγαίου πριν από 18 εκατομμύρια χρόνια.

Άλλες Εκθέσεις